Witamina D jest jedną z najważniejszych witamin odpowiedzialnych za zdrowie ludzi. Witamina D to grupa związków rozpuszczalnych w tłuszczach i razem z nim wchłanianych.
SKĄD CZERPAĆ WITAMINĘ D?
Witamina D wytwarzana jest w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego UV. Źródłem witaminy D są także niektóre produkty żywnościowe: ryby (śledź, makrela, łosoś, tuńczyk, węgorz), tran, żółtko jaja kurzego, grzyby. Zwykła dieta nie dostarcza nam jednak wystarczającej ilości witaminy D. Deficyt witaminy D jest powszechny, dlatego najlepszym sposobem uzupełniania niedoborów witaminy D jest suplementacja.
Witamina D3 (cholekalcyferol) jest zarówno:
- witaminą, gdyż spożywana jest z pokarmem,
- hormonem, gdyż wytwarzana jest w skórze i aktywowana w wątrobie i nerkach.
FUNKCJE WITAMINY D
- Wpływa na regulację wchłaniania wapnia i fosforu poprzez stymulację wchłaniania wapnia w jelitach i utrudnianie usuwania wapnia w nerkach wraz z moczem.
- Reguluje ilość wapnia w osoczu krwi, co jest istotne dla powstawania sygnałów nerwowych i skurczu mięśni.
- Odpowiada za prawidłowy przebieg mineralizacji kości i zębów.
- Oddziałuje na gruczoły przytarczyczne: wpływa na zmniejszenie wydzielania hormonu produkowanego przez przytarczycę (parathormonu).
- Wpływa na mięśnie szkieletowe.
DZIAŁANIE NIEKLASYCZNE WITAMINY D:
Witamina D3 ma znacznie szersze działanie. Badania z ostatnich lat wskazują na udział witaminy D w profilaktyce cukrzycy, chorób układu nerwowego i chorób autoimmunologicznych; dodatkowo witamina D wspomaga odporność, zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre typy chorób nowotworowych, zapobiega chorobom związanym ze schorzeniami sercowo-naczyniowymi.
Niedobór witaminy D może powodować:
- powstawanie krzywicy,
- demineralizację kości – kości stają się osłabione,
- spowolnienie wzrastania zębów mlecznych u dzieci,
- rozmiękanie kości (osteomalacja),
- nadmierną kruchość kości (osteoporoza).
SUPLEMENTACJA WITAMINĄ D
WYTYCZNE DLA EUROPY ŚRODKOWEJ
Suplementacja witamina D w okresie ciąży powinna uwzględniać zarówno potrzeby zdrowotne matki jak i szybko rosnącego płodu.
Kobiety planujące ciąże powinny otrzymywać suplementacje witamina D zgodnie z wytycznymi dla dorosłych:
- Dawka 800-2000 j.m./dobę (20-50 μg/dobę), zależnie od masy ciała, w miesiącach wrzesień-kwiecień
- Dawka 800-2000 j.m./dobę (20-50 μg/dobę), zależnie od masy ciała, przez cały rok, jesli nie jest zapewniona efektywna synteza witaminy D w miesiącach letnich.
Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny otrzymywać suplementację witaminą D w dawce 1500-2000 j.m./dobę (37,5–50 μg/dobę). Suplementację należy prowadzić nie później niż od II trymestru ciąży. Ginekolodzy powinni jednak rozważyć rozpoczęcie suplementacji witaminą D w niedługim czasie po stwierdzeniu ciąży.
WITAMINA D W CIĄŻY I W OKRESIE LAKTACJI
W czasie ciąży istotne jest zapewnienie odpowiedniej ilości wapnia, który potrzebny jest do mineralizacji układu szkieletowego rozwijającego się płodu. Podstawową funkcją witaminy D jest udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, co jest warunkiem odpowiedniego wchłaniania wapnia. Kobiety w ciąży należą do grupy zwiększonego ryzyka niedoboru witaminy D, co ma negatywny wpływ zarówno na zdrowie kobiety jak i jej potomstwa.
Główną przyczyną niedoboru tej witaminy u kobiet w ciąży jest:
- niska synteza skórna witaminy D spowodowana zalecanym ograniczaniem ekspozycji na słońce oraz używaniem kremów filtrami przeciwsłonecznymi,
- niedostateczna podaż witaminy D z diety.
Płód zależny jest od transportu witaminy D przez łożysko, dlatego potomstwo matki z ograniczonymi zasobami witaminy D w ciąży rozpocznie nowe życie z niedoborami witaminy D. Witamina D wpływa nie tylko na układ szkieletowy dziecka, ale również na funkcjonowanie wielu innych układów, a konsekwencje niedoboru mogą być widoczne w późniejszym okresie życia dziecka.
NOWORODKI MATEK Z CIĘŻKIMI NIEDOBORAMI WITAMINY D:
- są obciążone ryzykiem drgawek z powodu zbyt niskiego stężenia wapnia w surowicy krwi – hipokalcemii,
- są narażone na ryzyko nieprawidłowości w budowie układu kostnego, co w późniejszym okresie życia może skutkować rozwojem krzywicy, zmniejszeniem masy kostnej, większym ryzykiem złamań, defektami szkliwa,
- mogą być bardziej podatne na rozwój chorób metabolicznych, układu sercowo-naczyniowego czy autoimmunologicznych.
